De Spiegelwaal is een nevengeul van de Waal bij Nijmegen. Deze nevengeul biedt bij hoogwater extra opslagcapaciteit. Sindsdien loopt de Waal door de stad. In de Waal is een stadseiland ontstaan, tussen de historische binnenstad van Nijmegen en het nieuwe stadsdeel Waalsprong. Het eiland en de nevengeul vormen samen een uniek rivierpark, dat wordt ingericht voor water, natuur, recreatie en woningbouw.
Aan de oorsprong van dit project ligt Plan Levende Rivieren, een plan van WNF uit 1992. Hierin staat het herstel van nevengeulen centraal, met de natuurlijke rivierbiotoop. Dit concept is later omarmd door ‘Ruimte voor de rivier’, een programma van Rijkswaterstaat.
Om de ecologische kwaliteit van de Spiegelwaal te vergroten en de riviernatuur te herstellen, zijn dode bomen in de Spiegelwaal geplaatst. Dit zogenoemde rivierhout staat aan de basis van de voedselketen van het leven in de rivier. Het hout biedt aanhechtingsplaatsen voor larven van eendagsvliegen, dansmuggen, kriebelmuggen en kokerjuffers – de zogeheten filterfeeders. Deze filteren het rivierwater op meegevoerde voedingsstoffen en staan daarmee aan de basis van een voedselweb van vis tot otter. Ook biedt het rivierhout schuilmogelijkheid voor jonge vissen en draagt het bij aan schoon water.
Proces
De Waal bij Nijmegen is één van de 39 plaatsen waar de rivier meer ruimte heeft gekregen. Directe aanleiding was de dreigende overstroming in 1995, waarbij zo’n 250.000 mensen zijn geëvacueerd. De Waal maakt bij Nijmegen een scherpe bocht en vernauwt zich tot een soort flessenhals. Bij hoogwater was hierdoor een grote kans op overstroming.
In 2007 is een ontwerp op hoofdlijnen vastgesteld. Dit is verder uitgewerkt met verschillende varianten, waarbij veel aandacht is besteed aan de ruimtelijke kwaliteit van Nijmegen aan de Waal. Na een uitvoerige maatschappelijke discussie is tussen 2011 en 2015 bij Lent de dijk verlegd en is een nevengeul gegraven, de Spiegelwaal.
Maatregelen
- De belangrijkste maatregelen waren
- Verleggen van de dijk bij Lent (350 meter landinwaarts)
- Aanleg nevengeul: een geul in de uiterwaard die altijd onder water staat. De geul is kleiner, smaller en minder diep dan de vaargeul. Bij hoogwater stroomt het water in de geul mee met de rivier.
- Plaatsen rivierhout.
Effecten
- Meer ruimte voor de rivier en minder risico op overstroming
- Minder risico op schade aan de Waalkade ¾ Verkoeling in de stad
- Ruimte om te recreëren ¾ Verbeteren waterkwaliteit
- Natuur die kan ontwikkelen in de stromende nevengeul.
Partners
Gemeente Nijmegen, Waterschap Rivierenland, provincie Gelderland, Rijkswaterstaat, Wereld Natuur Fonds, ARK Natuurontwikkeling
