Kwelders zijn klimaatbestendig. Ze kunnen namelijk meegroeien met de zeespiegelstijging. Zomerpolders doen dat niet. In 2001 is in Noard Fryslân Bûtendyks een proef gestart met verkweldering in een zomerpolder. Op drie plaatsen is de zomerdijk doorgestoken en zijn slenken gegraven om het zeewater toegang te geven tot achter in de polder. Daardoor kan de zomerpolder weer opslibben en meegroeien met de zee. Dat is goed voor planten en vogels van kwelders en voor stabiliteit van de achterliggende dijk. Ook wordt bij opslibbing van de kwelder CO2 vastgelegd. Bovendien kan het publiek er nog meer van genieten. Het nieuwe Kweldercentrum Noarderleech bezorgt de regio een recreatieve en economische impuls.
Mozaïekbeheer
De proef gaf aan dat de verkweldering goed werkte: het gebied werd zouter, er was veel opslibbing (7 cm in 10 jaar tijd) en de bedekking van kwelderplanten (vooral zeekraal en schorrekruid) groeide snel. Doordat paarden en runderen het slib aanstampten zag het er echter uit als een modderpoel en het aantal broedvogels nam tijdelijk sterk af. Op uitgerasterde delen, waar geen vee kon komen was de vegetatie hoger en waren meer broedvogels aanwezig. Uit begrazingsonderzoek bleek dat er een groot verschil was in begrazing door schapen, runderen of paarden.
It Fryske Gea probeert nu met de circa 30 pachters door mozaïekbeheer de begrazing in ruimte en tijd te sturen, zodat er variatie is in veesoort, veedichtheid en tijdstip van begrazing, voor een zo groot mogelijke biodiversiteit.
Zoet-zoutgradiënt
Het project is nog in ontwikkeling. Het is een pilot voor onderzoek naar de functie van kwelders als voorland voor de dijk. Er is daarnaast monitoring van bodemdaling door gaswinning, sedimentatie, vegetatieontwikkeling en (broedvogels).
Om een geleidelijke overgang te krijgen tussen de zoute Waddenzee en het zoete binnenland is een gemaal gebouwd met een vispassage waarmee een zoet-zoutgradiënt is gerealiseerd met brak water. Vanaf het gemaal stroomt steeds zoet water richting de Waddenzee en dat water vermengt met het zoute water van de Waddenzee. Vissen kunnen zo geleidelijk wennen aan het nieuwe water.
Effecten
- Natuurontwikkeling, waterveiligheid en recreatie in Noord-Fryslân
- Versterken broedgelegenheid weidevogels en wadvogels
- Optimalisering veilige beweiding.
- Verhogen recreatieve beleving.
- Kwelderontwikkeling en vastlegging CO2.
- Realisatie van een kwelder met de zeldzame zoet-zoutgradiënt.
- Veiligheid en versterking van de functie van de achterliggende dijk.
Partners
It Fryske Gea, Rijkswaterstaat, provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân, Rijksuniversiteit Groningen, WUR.
Meer informatie:
- Geleidelijke overgang van het zoete binnendijkse land naar de zoute Waddenzee https://www.itfryskegea.nl/project/project-vijfhuizen-fan-swiet-nei-salt/
- Aan de functie van kwelders als voorlanden voor de dijk is onderzoek gedaan door twee onderzoeksgroepen:
- De resultaten worden meegenomen bij de verkenning voor de aanstaande dijkversterking van de waddenzeedijken: https://pov-waddenzeedijken.nl/dijk-met-voorland/
- 10 jaar kwelderherstel in Noard-Fryslan Butendyks https://www.itfryskegea.nl/wp-content/uploads/2017/11/NL_Broch_10jrProefverkweldering_WEB.pdf